Νησάκια – κουκκίδες με ηρωικούς κατοίκους

Οι περισσότεροι μάθαμε για την ύπαρξη της Κινάρου με τον πιο τραγικό τρόπο: όταν στις 11 Φεβρουαρίου κατέπεσε στο νησί ένα ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού, οδηγώντας στον θάνατο το τριμελές πλήρωμά του. Ανακαλύψαμε έτσι πως σε αυτό το νησάκι (έκταση 4,5 τ.χλμ.), με τις απόκρημνες ακτές κυριολεκτικά στο μέσον του Αιγαίου (ανατολικά της Αμοργού και δυτικά Λέρου και Καλύμνου), ζουν δύο άνθρωποι: η 70χρονη Ειρήνη Κατσοτούρχη και ο γιος της Γιώργος. Μέχρι το 2013 που απεβίωσε, ζούσε μαζί τους ο σύζυγος της κ. Ειρήνης, Μικές.

Ηρθε στη μνήμη μας μια άλλη γυναίκα-ακρίτας, η ξακουστή Κυρά της Ρω (νησίδα νοτιοδυτικά του Καστελλόριζου), η Δέσποινα Αχλαδιώτη, η οποία απεβίωσε το 1982. Κι όμως, το Αιγαίο είναι διάσπαρτο από μικρά νησάκια, τα οποία κατοικούνται από ηρωικούς ανθρώπους που από ανάγκη ή επιθυμία ζουν μόνοι τους καταμεσής του πελάγους και αντιμετωπίζουν με απαράμιλλη επιμονή, υπομονή και εφευρετικότητα, χωρίς φόβο, τις καθημερινές δυσκολίες. Σχετικά κοντά (περίπου 6 μίλια ανατολικά) στην Κίναρο είναι τα Λέβιθα (9,1 τ.χλμ.), τα οποία κατοικούνται από την οικογένεια του κ. Δημήτρη Καμπόσου, που ασχολείται με την κτηνοτροφία, τη γεωργία και την αλιεία. Το καλοκαίρι υποδέχεται τουρίστες για φαγητό και κατάλυμα.

Δύσκολος ο χειμώνας

Ο χειμώνας σε όλα αυτά τα ερημονήσια είναι πολύ δύσκολος, ενώ το καλοκαίρι οι τουρίστες, οι οποίοι έρχονται με σκάφη, δίνουν ζωή.

Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής μας γραμμής, ο 60χρονος Μιχάλης Κάβουρας, από τη βεράντα της ταβέρνας «Πειρατής» αντικρίζει τον σκοτεινό λόγω ώρας πανέμορφο κόλπο στο Μαράθι. Το Μαράθι (ή Μάραθος), με έκταση μόλις 355 στρέμματα (0,355 τ.χλμ.) είναι νησίδα των Δωδεκανήσων και ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Αρκιών, ανατολικά της Πάτμου και βορειότερα των Λειψών. Ο κ. Κάβουρας και τα δύο του αδέλφια ζουν τον χειμώνα στο Μαράθι, ενώ το καλοκαίρι που έρχεται αρκετός κόσμος, λειτουργούν τρεις ταβέρνες και περίπου 30 δωμάτια.

«Δύσκολα περνάει η μέρα. Ασχολούμαστε με την κτηνοτροφία, έχουμε κατσίκια, δουλειές στα σπίτια και όταν έχει καλό καιρό πάμε για ψάρεμα. Δεν έχουν μείνει και πολλά ψάρια, αλλά κανένα χταπόδι, καλαμάρι, το βγάζουμε. Επικοινωνία έχουμε με την Πάτμο, με ένα επιδοτούμενο καΐκι που έρχεται τρεις φορές την εβδομάδα, εάν έχει βέβαια καλό καιρό. Μέχρι πριν από λίγο που ξανάρθε, είχε ένα μήνα να έρθει. Ξεμείναμε κι από ψωμί. Αλλά τα βολεύουμε, έχουμε τον τρόπο μας», λέει στην «Κ» ο κ. Κάβουρας. Η τέχνη της επιβίωσης είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη στους ερημίτες του Αιγαίου.

Ο κ. Κάβουρας γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μαράθι, δεν έμενε συνέχεια εκεί, ταξίδεψε και δούλεψε σε πολλά μέρη, είδε τον κόσμο. Σήμερα οι δύο κόρες του σπουδάζουν, με την οικονομική δυσκολία της περιόδου. Κάποια στιγμή αποφάσισε να γυρίσει μαζί με τα αδέλφια του στα μέρη των γονιών του. Τον ρωτάμε εάν ήρθαν πρόσφυγες στο νησάκι. «Πού να έρθουν; Κατ’ αρχήν, ούτε φως δεν υπάρχει. Εδώ η νύχτα είναι νύχτα.

Εχουμε ξεπεράσει τον φόβο». Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η επικοινωνία, ειδικά όταν χρειαστεί για λόγους υγείας. «Ακόμα κι απ’ το Λιμεναρχείο Πάτμου όταν ζητάμε να έρθουν, συνήθως μας λένε πως δεν έχουν πετρέλαιο, δεν έχουν άτομα». Ακριβώς δίπλα στο Μαράθι είναι οι Αρκιοί (6,7 τ.χλμ.), που κατοικούνται από περίπου 45 άτομα, εκ των οποίων οι 20-30 μένουν όλο τον χρόνο.

Τα Δωδεκάνησα είναι η περιοχή με τα περισσότερα νησάκια, που κατοικούνται από λίγους κατοίκους. Γύρω από την Κάλυμνο υπάρχει η Καλόλιμνος (1,95 τ.χλμ.) όπου μένει ένας βοσκός, ο οποίος ασχολείται με τα κατσίκια του, και η Πλάτη (0,726 τ.χλμ.), που κατοικούν δύο άτομα. Ο Καλύμνιος κ. Μιχάλης Λαμπρόπουλος, 65 ετών σήμερα, πήγε εκεί με τη σύζυγό του το 1999, σε έκταση που του παραχώρησε ο Δήμος Καλύμνου.

Ελλειψη γιατρού

Ανατολικότερα της Πλάτης βρίσκεται η νήσος Ψέριμος (14,6 τ.χλμ.), λεγόμενη και Κάπαρη, η οποία στην απογραφή του 2011 είχε 80 κατοίκους. Την Πέμπτη το απόγευμα, στην ταβέρνα του Μανώλα, στην οποία τηλεφωνήσαμε, ακούγονταν ομιλίες. «Αυτή την περίοδο είμαστε 25-30 άτομα στην Ψέριμο», μας είπε ο κ. Νικόλαος Τρικοίλης, συνταξιούχος μηχανικός του Εμπορικού Ναυτικού, ο οποίος ζει τώρα στην Ψέριμο.

Τρεις φορές την εβδομάδα υπάρχει ακτοπλοϊκή σύνδεση με την Κάλυμνο, αυτή την περίοδο, ενώ το καλοκαίρι είναι καθημερινή. «Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία, με τα ζώα και λίγο με το ψάρεμα», λέει ο κ. Τρικοίλης. Το μεγαλύτερο πρόβλημα των κατοίκων είναι η έλλειψη γιατρού. «Παρότι υπάρχει ιατρείο στο νησί, δεν υπάρχει γιατρός. Παλιότερα ερχόταν στρατιωτικός γιατρός από μονάδα που εδρεύει στο νησί, αλλά τώρα σταμάτησε κι αυτό. Κατά τα άλλα, έχουμε πολλά προβλήματα, αλλά έχουμε πάψει να γκρινιάζουμε. Κοιτάμε να τα λύνουμε…» λέει ο κ. Τρικοίλης, εκφράζοντας την ψυχολογία αυτών των ανθρώπων που δεν έχουν και πολλά να περιμένουν, εκτός από το καλοκαίρι…

Δέκα κάτοικοι και ένα μοναστήρι

Διάσπαρτα στην… πολυνησία του Αιγαίου υπάρχουν πολλά μικροσκοπικά νησάκια με ελάχιστους κατοίκους. Ο Αγιος Μηνάς (2,34 τ.χλμ.) είναι ένα απ’ αυτά και βρίσκεται μεταξύ Φούρνων και Ικαρίας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει τρεις κατοίκους. Στη μικροσκοπική Σαμιοπούλα, μισό μίλι απόσταση από τη Σάμο, κατοικούν τέσσερα άτομα. Το Φαρμακονήσι (4 τ.χλμ.), 12 ναυτικά μίλια βορειοανατολικά της Λέρου και 5,5 ναυτικά μίλια από τις Μικρασιατικές Ακτές, έχει πληθυσμό 10 κατοίκων (απογραφή 2011).

Ενδιαφέρον έχουν τα ερημονήσια των Σποράδων, τα οποία εκτός από καταφύγια για τη μεσογειακή φώκια και προστατευόμενες περιοχές, είναι και απάγκιο για ανθρώπινες ζωές. Στο Πιπέρι (4,228 τ.χλμ.), βορειοανατολικά της Αλοννήσου, ζουν σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έξι άτομα. Η Περιστέρα (14,2 τ.χλμ.) βρίσκεται ανατολικά της Αλοννήσου και φιλοξενεί πέντε κατοίκους, οι οποίοι είναι βοσκοί. H Κυρά Παναγιά ή Πελαγονήσι (25 τ.χλμ.) είχε στην απογραφή του 2011 δέκα κατοίκους, ενώ υπάρχει και μοναστήρι στο οποίο συνήθως διαμένει ένας μοναχός.